توصیف واجی وزن‌های عروضی شعر کلاسیک فارسی بر اساس نظریۀ آواشناسی عمومی
DOI:
https://doi.org/10.22046/LA.2016.02الكلمات المفتاحية:
کمیت‌های عروضی، موراهای زبان فارسی، واکه‌های شعر عروضی.الملخص
هدف از توصیف واجی وزن‌های عروضی شعر کلاسیک فارسی ۱. بهره‌مندی از چهارچوب نظری آواشناسی عمومی در توصیف وزن‌های عروضی؛ ٢. نشان‌دادن تفاوت‌های واجی شعر عروضی با زبان فارسی معیار و ٣. بررسی تغییرات واج‌ها و الگوهای هجایی در شعر فارسی قبل و بعد از اعمال وزن‌های عروضی بر برش هجایی آن‌ها بوده است. بدین‌‌منظور، تعدادی از ابیات اشعار عروضی به‌طورتصادفی انتخاب شدند و برش هجایی آن‌ها قبل و بعد از اعمال وزن‌های عروضی نشان داده شد. درنهایت، بر اساس ساختمان الگوهای هجایی زبان فارسی، تفاوت‌های بارزی در الگوهای هجایی وزن‌های عروضی شعر فارسی مشاهده شد: ۱. تعداد کمیت‌های عروضی از نظر نوع وزن از کمیت‌های هجایی زبان فارسی معیار کمتر است. ۲. رفتار همخوان‌ها و واکه‌ها در اشعار عروضی با رفتار آن‌ها در زبان فارسی معیار تفاوت چشمگیری دارد؛ همخوان‌ها به‌تنهایی می‌توانند معرف یک کمیت عروضی باشند و کشش هیچ‌یک از واکه‌های زبان فارسی در بافت عروضی شعر ثابت نیست.
المراجع
Bouban, Negar. (2009). bonyāne moʃtarake ritm dar mouseqie dastgāhie iran va zabāne fārsi. Ph.D. Alzahra University, Tehran. [in Persian]
Chomsky, N. and M. Halle. (1968). The Sound Pattern of English. Harper & Row.
Dehlavi, Hoseein. (2000). Peivande ʃe'r va mouseqie āvāzi. Tehran: Mahour Institution. [in Persian]
Haqshenas, Alimohammad. (2001). āvāʃenāsi (fonestik). 7th ed. Tehran: Agah. [in Persian]
Hasani, Hamid. (1992). Museqie ʃe're nimā (tahqiqi dar ozān va qālebhāye ʃe'rie nimā youʃij). Tehran: Ketabe Zaman. [in Persian]
Johanson, L. (1994). Formal Aspects of Arud Versification, in: Arabic Prosody and its Applications in Muslim Poetry, Lars Johanson and Bo Uta (eds.), Swedish Research Institute in Istanbul, Transactions: vol. 5 (Upsala 1994), 7-16.
Ladefoged, P. (2006). A Course in Phonetics. International Student Edition, the 5th Edition.
Lazard, Gilbert. (2005). grammaire du persian contemporain. Translated by: Mahasti Bahreini. Tehran: Hermes.
Meshkotoddini, Mehdi (1995). Sound Pattern of Language: an Introduction to Generative Phonology. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad.
Motavalian, Rezvan. (2008). Syllabic Structure of Persian and Deletion Process. Language and Linguistics, 4: 2(8), Fall and winter 2008–2009, pp. 65–79.
Najafi, Abolhassan. (1973). extiyārāte ʃa'eri. jonge Isfahan: for poetry, the 10th Note, Tehran: Summer 1973, pp. 147–189. [in Persian]
Natl Khanlari, Parviz. (1966). vazne ʃe're fārsi. Tehran: bonyade farhange Iran. [in Persian]
Safavi, Kourosh. (2004). az zabānʃenāsi be adabiyāt. Volume 1. Tehran: Soureye Mehr. [in Persian]
Samare, Yadollah. (2004). avāʃenāsie zabāne fārsi (āvāhā va saxte āvāie hejā). 2nd ed. Tehran: Markaze Nashre Daneshgahi. [in Persian]
Shafi'ie Kadkani, Mohammadreza. (1989). Mouseqie ʃe'r. Tehran: Tous. [in Persian]
Tabibzade, Omid. (2003a). moqayeseye emtedade hejaha va mosavatha dar farsie goftari. She're rasmi va she're amyane. In: jashn nameye doctor Ali ashrafe Sadeghi: Research in Linguistics, Tehran: Hermes, pp. 307–339. [in Persian]
Tabibzade, Omid. (2007a). keʃeʃ dar dastgāhe mosavate fārsi. The 7th Proceedings of Iranian Linguistics Conference, Volume 1, Tehran: Allame Tababtaba'i University, pp. 418–440. [in Persian]
Tabibzade, Omid. (2007b). sāxte vazni va tekyeie vazhe dar fārsi: pazhouheshi bar asase nazarieye vazni. Iranian Journal of Linguistics. 22: 2(41, 42), Fall and winter 2007. [in Persian]
