زبان عشق در ادب فارسی
DOI::
https://doi.org/10.22046/LA.2018.07کلمات کلیدی:
عشق، عرفان، ادبیات عرفانی، مولوی، حافظ.چکیده
عشق ودیعه‌ای ازلی و بی‌منتهاست که حق‌تعالی در وجود همه‌ی کائنات و پدیده‌ها قرار داده است. بقا و هستی موجودات به‌واسطه‌ی عشق ممکن می‌شود و بدون وجود آن، جهانِ کائنات را آب و رونقی نیست. آثار نگاشته‌شده درباره‌ی عشق، از گذشته‌ای بسیار طولانی برخوردار است تاجایی‌که نخستین نشانه‌های اشعار عاشقانه‌ی ادب پارسی در آثار شعرا و عرفای قرن سوم و چهارم هجری ازجمله رودکی و با یزید بسطامی ملاحظه می‌شود. باتوجه‌به گستردگی و وسعت معنایی واژه‌ی عشق و عمومیت آن درمیان همه‌ی ملل جهان، اقوام مختلف با فرهنگ‌های گوناگون، هرکدام به تعریف و توصیف این کلمه پرداخته‌اند و آن را مقدّس شمرده یا ستوده‌اند. در عرفان و تصوّف اسلامی نیز این واژه رنگ‌وبویی خاص یافته است، همه جا و همه وقت، قدر دیده و برصدر نشسته و همواره مقدس شمرده شده است. در این مقال، به تعریف و توصیف این واژه‌ی گسترده و ناخویشتن‌دار پرداخته شده، زوایای مختلف آن کاویده، و به سؤالاتی چند درمورد آن پاسخ داده شده است؛ ازجمله چیستی عشق، پیدایش آن در ادبیّات فارسی و ظهور آن به‌صورت خاص در ادبیات عرفانی. همچنین نظر برخی از بزرگان عرفان اسلامی هم در این زمینه بیان شده است.
مراجع
Ebrahimi Dinani, Gh. (2004). daftare ɂaql va ɂāyate ɂeʃq, 1st Ed, 3 Volumes, Tehran: Tarhe No.
Amiri Firouakouhi, K. (1997). xolāseye hadiqeye hakim sanāyi, 2nd Ed, Tehran: Zovvar.
Ansari, Gh. (2003). mabāniye ɂerfān va tasavvof, 12th Ed, Tehran: Payame Noor Pubs.
Anvari, H. (1995). sedāye soxane ɂeʃq, 1st Ed, Tehran: Sokhan.
Bahr Al-olumi, H. (1991). ʃarhe čand qazal ɂaz hāfez, 1st Ed, Tehran: Alzahra.
Hafez, Sh. (1984). Divān, by: Teymour Borhan Limoudehi, 1st Ed, Tehran: kavian.
Dehkhoda, A. (1962). loqatnāme, supervised by: Mohammad Moin, Tehran: Sirous Pubs.
Razi, N. (2002). resāleye ɂeʃq o ɂaql, by: Taghi Tafazzoli, 4th Ed, Tehran: Elmi va Farhangi Pubs.
Razi, N. (1998). Mersād Al-ɂebād, by: Mohammadamin Riyahi, 7th Ed, Tehran: Elmi va Farhangi Pubs.
Roudaki, A. (1991). gozideye ɂaʃɂār, by: Jaafar Shoar, Tehran: Ghatreh.
Rouzbahan Baqli Shirazi, A. (1987). Abhar al-ɂāʃeqin, by: Hanri Corben & Mohammad Moin, 4th Ed, Tehran: Manouchehri Pubs.
Zarrinkoob, A. (2013). ɂaz kučeye rendān, 14th Ed, Tehran: Amir Kabir.
Zarrinkoob, A. (1995). bahr dar kuze, 6th Ed, Tehran: Elmi.
Sanai Ghaznavi, A. (1997). xolāseye hadiqe, by; Amiri firouzkouhi, 2nd Ed, Tehran: Zovvar.
Attar, F. (2006). manteq al-teyr, by: Seyyed Sadegh Goharin, 26th Ed, Tehran: Elmi va Farhangi Pubs.
Forouzanfar, B. (1996). gozideye Mathnawi, 3rd Ed, Tehran: Zovvar.
Foroughi, M. (2002). seyre hekmat dar ɂoroupa, 9th Ed, Tehran: Zovvar.
Al-Qushayri, a. (2000). resāleye qaʃiriye, translated by: Abu-ali Osmani, 6th Ed, Tehran: Elmi va Farhangi Pubs.
Moin, M. (1992). farhange fārsi, 2nd Vol, 2nd Vol, 8th Ed, Tehran: Amir Kabir.
Mawlavi, J. (2008). divāne ʃams, according to the copy by Forouzanfar, 4th Ed, 2 Volumes, Tehran: Negah.
Mawlavi, J. (1990). Mathnawi, by: Abd-al-hamid Mashayekhe Tabatabaie, 5th Ed, Tehran: Tolou.
Nizami Ganjavi, J. (1991). gozideye xosro va ʃirin, by: Abd-al-Mohammad Ayati, 2nd Ed, Tehran: Organization of Publications & Education of the Islamic Revolution.
