زبان‌کاوی «چکامه طلایی» سیدحمیری براساس نقد فرمالیستی
DOI:
https://doi.org/10.22046/LA.2019.13Ключевые слова:
فرمالیسم، زبان شعر، چکامه طلایی، سیدحمیری، توازن، هنجارگریزی.Аннотация
سیدحمیری ازجمله شاعران آیینی سراست که برای تبيين حقايق تاريخی، درعین‌حال که بر خردورزی و عقلانيت تکیه دارد، از زبان احساس نیز بهره می‌برد. او هنرمندانه، فرم را دستمایه‌ی آفرینش مفاهیم و مضامین جدید قرار می‌دهد به‌گونه‌ای‌که توجه شنونده را می‌رباید و معنای موردنظر خود را در ذهن وی تثبیت می‌نماید. سروده‌های خویش را بر «سهل ممتنع» که سازه‌ی هنری نیرومندی‌ست، بنا می‌نهد. نگارندگان در این جستار برآنند تا با مطالعه‌ی کیفی و درپیش‌گرفتن روش نقد زبانی، «چکامه طلایی» سیدحمیری را بررسی نمایند. دستاورد تحقیق بیانگر آن است که سیدحمیری بااستفاده‌از ظرفيت موسیقایی «بحر کامل»، به وحدتِ حال و تجربه‌ی روحی نایل می‌آيد. ضرب‌آهنگ و خوش‌نوایی این چکامه حاصل پاره‌ای از تکرارهای آوایی‌ست که نشان از گزينش آگاهانه‌ی خالق اين اثر هنری دارد. وی با‌بهره‌گیری‌از تکرارهای نامرئی و واژه‌هایی که از طول موج صوتی یکسان برخوردارند، لذت صوتی و شنيداری را برای خواننده پديد می‌آورد تا به شعر خويش تنوع و زیبایی ببخشد. سيدحميری در سطح معنایی شگفتی‌آفرين است. وی با استفاده‌از زبانی که رام دستان اوست، به‌رغم رويکرد هنرمندانه‌ی وی به هنجارگریزی و احیا و ساخت ترکیبات نو، همانند ديگر شاعران آيينی، روح معنا را به‌پای تنديس فرم، قربانی نمی‌سازد.Библиографические ссылки
ابن رشيق القيروانی (د.ت). العمده في محاسن الشعر و آدابه و نقده، حققه محمد محی الدين عبدالحميد، بيروت: دار الجيل.
ابن معتز، عبدالله بن محمد (1385ق). طبقات الشعراء، مصر: دارالمعارف.
ابن منظور (1408ه). لسان العرب، بيروت: داراحياء التراث العربى.
احمدی، بابک (1370ش). ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
اصفهانى، ابوالفرج (1407ق). الأغاني، دارالفكر.
ثامر فاضل (1987). مدارات نقديّه في اشکاليّه النقد و الحداثه والإبداع، بغداد: الطبعه الأولی، دار الشؤون الثقافيّه العامّه.
الثعالبی، أبو منصور (2003م). ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب. تحقیق:محمد أبوالفضل إبراهیم، الطبعه الأولی. بیروت: المکتبه العصریه.
حاجی‌زاده، مهین (1390). واقعه غدير در آيينه اشعار سيد حميری، فصلنامه پژوهش نامه علوی، دوره2، شماره 2، صص 25-41.
حکيم، سید محمد تقی (1436). شاعر العقيدة، السيد الحميري، العراق، کوفة: أمانة مسجد الکوفة.
الحوفى (1384ق). ادب السياسه في العصر الأموى، مصر: دارالنهضه.
راستگوفر، سید محمد (1376). هنر سخن آرایی؛ فن بدیع، کاشان، چاپ اول، انتشارات مرسل.
سلمانی‌نژاد مهرآبادی، صغرا (1394). بررسی نمودهای هنجارگریزی در خوان هشتم و راز ماندگاری این شعر، مجله فنون ادبی، سال هفتم، شماره 13. صص 138-127.
السید الحمیری (1999م). دیوان، شرحه و ضبطه و قدّم له: ضياء حسين الأعلمی، لبنان،: الطبعه الأولی، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1384). موسیقی شعر، تهران: چاپ هشتم، نشرآگاه.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1391). رستاخیز کلمات: درس گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورتگرایان روس، تهران: چاپ اول، انتشارات سخن.
صفوی، کورش (1373). از زبان شناسی به ادبیات، تهران: چاپ اول، نشر چشمه.
صیادی نژاد، روح ا... (1393). زیبایی شناسی نحو یا نحو زیبایی‌شناسی، فصلنامه لسان مبین، سال پنجم، شماره 15، صص 24 – 44.
عبده بدوی (2000). دراسات في النص الشعری العصر العباسی، 237.
عرب، عباس و شیرین سالم (1391). سيمای امام علی در اشعار سيد حميری، فصلنامه لسان مبین، دوره 3، شماره 8، صص 222ـ 198.
علوی مقدم، مهیار (1377). نظریه¬های نشريه‌های نقد ادبی معاصر و صورتگرایی و ساختار گرایی، تهران: چاپ اول، انتشارات سمت.
الغزالی، عبدالقادر (2003م). اللسانيّات و نظريّه التواصل رومان ياکوبسون نموذجاً، سوريّه، الطبعه الأولی، دار الحوار.
قطامش، عبد الحمید (1988م). الأمثال العربیه، دمشق، دار الفکر.
مختاري، قاسم و غلام¬رضا شايقي (1389). بينامتني قرآني و روايي در اشعار سید حمیری، فصلنامه لسان مبین، دوره 2، شماره2 ، صص 215 ـ 197.
مرزبانى (1385). اخبار السيد الحميرى، تحقيق محمد هادى امينى، نجف: چاپ اول: دارالباقر.
موکاروفسکی (1373). زبان معیار و زبان شعر، ترجمه: احمد اخوت و محمود نیکبخت، اصفهان: کتاب شعر.
هاشمى، احمد، (د.ت). جواهر البلاغه، شرح و تحقيق: حسن حمد، بیروت: دارالجيل.
همایی، جلال الدين، (1368). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: نشر هما.
References
Abde Badavi (2000). derāsāt fi annas aʃʃe’ri alasre alabbāsi, Cairo, Darogheba le-Nashr va Ttozia.
Ahmadi, Babak (1991). sāxtār va tavile matn, Tehran, Nashr Markaz.
Alavi Moghaddam, M. (1998). nazariyehāye naghde adabi moāser va sooratgarāee va sāxtārgarāee, Tehran, 1st Edition, Publisher Samt.
Al-Ghazali, Abdol-Ghader (2003). al-lessāniyāt wa nazareyyato al-ttavāsol Roman jakopson namoozaja, Syrian, first edition, Dar al-Hiwar.
Al-Hakim, Mohhammad taghi (2011). ʃā’er al-aghida, 1st Ed. Darolhadith.
Al-Hoofi, Ahmad Mohhammad (2005). adabo asseyasa fi al-asre al-umavi, Egypt, Daronnahza.
Arab, Abbas (2012). The Image of Imam Ali in the Poetry of Seyyed Hemyari. Lesan-on Mobeen-on, 3(8), 198-222.
Assaalebi, Abumansoor (2003). semarolgholob fi al-mozāf wa al-mansub, Achievement: Mohamed Aboul Fadl Ibrahim, First Edition. Beirut: The Arab Library.
Al-Seyyed al-Hemyari (1999). divān, Explained, set and presented to him: Diaa Hussein Al-Alamy, Lebanon, 1st Ed., Al-Alamy Foundation for Publications.
Ibn Manzoor (1987). lesān al-arab, Beirut: Dar alehyae altoras alarabi.
Ibn Motaz Abdollah ibn Mohammad (1965). tabaghāt al-ʃoa’ra. Egypt: Dar Al Maaref
Ibn Rashiq al-Ghirvani (1980). alumda fi mahāsen alshe’r wa adabeh wa naqade, Achieved by Mohamed Mohieddin Abdel Hamid, Beirut: Dar Al-Jeel.
Esfahani, Abolfaraj (1986). al-aghāni, Darolfekr.
Ghatamesh, Abdolhamid (1988). amsālolarabi, Damascus, Dar al-Fikr.
Hajizadeh, M. (2012). The Event of Ghadeer Khum Mirrored in the Poems of Seiyyed Haumeiri. Imam Ali ΄s Studies, 2(4), 25-41.
Hashemi, Ahmad (d.t.). javāhero al-balāghah, Explained and investigated by: Hassan Hamad, Beirut: Dar al-Jeel
Homaee, Jalaleddin (1989). fonune balāghat va sanā’ate adabi, Tehran, Nashre Homa.
Marzebani (2006). axbāre al-Seyyed Hemyari, The investigation of Mohammed Hadi Amini, Najaf: 1st Ed. Dar Al Baqir.
Mokhtari, Ghasem (2010). beynāmatni Qurani va revāee dar ʃe’re Seyyed Hemyari, Lesan-on Mobeen-on, 1(2), 197-215.
Mukarovsky (1994). zabāne me’yār wa zabāne ʃe’r, translated by: Ahmad Akhut and Mahmoud Nikbakht, Isfahan: Ketabe Sher.
Rastgufar, Seyyed Mohammad (1997). honare soxan ārāee, fanne badi’e, Kashan, 1st Ed., Entesharate Morsal.
Safavi, Koorosh (1994). az zabān ʃenāasi be adabiyyat, Tehran, 1st Ed., Nashre Cheshme.
Salmaninejad Mehrabadi, S. (2016). A study on the deviation aspects of the poem “The Eightieth Stage” and the secret of its perpetuity. Literary Arts, 7(2), 127-138.
Sayyadinezhad, R. (2014). Aesthetics of Syntax or syntax of Aesthetics. Lesan-on Mobeen-on, 5(15), 44-24.
Shafiei Kadkani, Mohammad Reza (2005). mosighiye ʃe’r, Tehran, 8th Ed., Nashre Agah.
Shafiei Kadkani, Mohammad Reza (2012). rastāxize kalemāt: dars goftārhāee darbāre nazariyeadabie suratgarāne rus, Tehran, 1st Ed., Entesharate Sokhan.
Thamer Fazel (1987). mudarāt naghdiyyah fi eshkaliyat annaghd wa alhadasah wa alebda, Baghdad: First Edition, House of General Cultural Affairs.
