بررسی پوپولیسم ادبی درنمایش‌نامه‌های توفیق حکیم

چکیده

پوپولیسم اصطلاحی سیاسی‌ست که با ظهور انقلاب‌های مردمی در روسیه و فرانسه ظهور کرد و پس از آن وارد ادبیات شد. این اصطلاح در سیاست به جانبداری از توده‌ی مردم پرداخت و در ادبیات نیز همین روند را درپیش گرفت و به بیان مفاهیمی می‌پردازد که با عامه‌ی مردم درارتباط بوده است. این مکتب ادبی در فرانسه به اوج خود رسید و به بیان شرح حال مردم طبقه‌ی ضعیف و زندگی آن‌ها در زاغه‌نشینی‌های اطراف شهر پرداخت و مانند سایر مکتب‌ها به سایر سرزمین‌ها انتقال یافت. توفیق حکیم، نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس و دارای آثار متعدد به سبک‌های گوناگون ادبی‌ست. توجه‌به قضایای اجتماعی از مهم‌ترین شاخصه‌های نمایش‌نامه‌ها و رمان‌هایش است. او نویسنده‌ای متعهد است و به ثبت و نقد تحولات جامعه می‌پردازد. به‌خاطر روحیه‌ی اجتماعی و مردم‌پسند توفیق حکیم و تعهد و التزامی که او درمقابل همین مردم دارد، به‌عنوان نویسنده‌ای مردمی که موضوعات پوپولیستی را در آثار خود به قصد آگاهی و حرکت مردم به‌سوی مسیر درست برمی‌گزیند، شناخته می‌شود. اثر «المسرح المجتمع» که حاوی مضامین مختلف سیاسی و اجتماعی‌ست، به‌عنوان شاهد مثال سبک پوپولیستی توفیق حکیم بررسی شد. پس‌از تعریف‌های ارائه‌شده از پوپولیسم و تطبیق آن با نمایش‌نامه‌های وی، این نتیجه به‌دست آمد که توفیق حکیم نویسنده‌ی مقلد بی‌چون‌وچرای مکتب پوپولیسم در غرب نبوده است. او در انتخاب مضامین و مفاهیم ابتکار و ابداع داشته است، و درون‌مایه‌ی آثار را متناسب با اقتضائات جامعه‌ی مصری خود انتخاب کرده است.